Kontent marketinqə yeni başlayanlar üçün dərslik

Bölüm 4.

Məzmunun Strukturu (Framework) və Kontent Komandasının Qurulması

Artıq siz məzmun marketinqinin əsas anlayışları ilə tanışsınız və müəyyən bir strategiyanız var. Uğur qazanmaq üçün görməli olduğunuz cəmi bir neçə iş qalıb. Bu yazıda sizə mükəmməl kontent komandası qurmağın yollarından və lazım olan alətlər toplusundan bəhs edəcəm.

Kontent komandanız üçün uyğun insanlar tapmaq

Məzmun strategiyanızın müvəffəqiyyət qazanması üçün ən önəmli olan, lakin tez-tez gözdən qaçırılan faktor sizin komandanızdır. Onlar yaradıcı ideyaların irəli sürülməsi və keyfiyyətli məzmunun yazılmasından məsuldurlar. Bəzi hallarda siz onları məzmunun tanıdılması (promotion) üçün də vəzifələndirə biləsriniz.

Komanda qurmağın bir çox yolu olduğu üçün ehtiyaclarınıza uyğun şəkildə qura bilərsiniz. Bir nəfərdən ibarət olsanız belə öz strategiyanızı yaratmaq və həyata keçirmək mümkündür. Bu bir qədər uzun çəkə bilər, lakin resurslarınıza qənaət etmiş olacaqsınız.

Kimə ehtiyacınız var?

Bir komanda və struktur qurmazdan əvvəl potensial əməkdaşlarınızı müəyyənləşdirməlisiniz.

Kontent mütəxəssisi (content strategiest)

Yaxşı bir məzmun mütəxəssisi cari məzmun səylərinizi yoxlayacaq, əldə etmək istədiklərinizlə müqayisə edəcək və mövcud boşluqları doldurmaq üçün bir strategiya yaradacaq.

Fəaliyyətinizin miqyasına görə, bir məzmun mütəxəssisi bütün istehsal öncəsi tədqiqatlar edə, habelə marka və stilistika qaydalarını yazmaq kimi redaktə işlərini yerinə yetirə bilər. Onlar məsləhətləşmək və işə başlamaq üçün işə götürdüyünüz biri ola və ya vaxt keçdikcə məzmununuz böyüdükcə strategiyanızı dəyişdirməyə davam edəcək əməkdaşa çevrilə bilər.

Yazarlar (writers)

Yazıçılar kontent komandasının yaradıcı qüvvəsidirlər. Onlar məzmunlarınız üçün kreativ (lakin aktual) fikirlər irəli sürən və marka hekayənizi sehrli bir şəkildə (storytelling) oxucularınıza çatdıran şəxslərdir.

Unutmayın ki, məzmun yaratmaq üçün ayırdığınız vəsaitin qarşılığını alırsınız. Ən azından belə də olmalıdır. Lakin bu, bloqlarınızı Neil Geimana yazdırmalısınız demək deyil. Sadəcə olaraq sizin mövzunuzla bir qədər tanış olan və yazı bacarıqları heyranedici səviyyədə olan birinə ehtiyyacınız var deməkdir.

Bəzi yazarlar məzmunları HTML-ə çevirib SEO üçün optimallaşdırmaq bacarıqlarına sahib olacaq, bəziləri isə sadəcə sözləri ilə sizi heyran edəcək. İşə qəbul edərkən necə bir mütəxəssisə ehtiyacınız olub olmadığını düşünün.

Redaktorlar (editors)

Ən yaxşı yazarlar belə öz əsərlərini redaktə etməməlidirlər. Məqalələrinizin əlavə cilalanmasını istıyirsinizsə və yetərli vəsaitiniz varsa, redaktorlarla işləməyə dəyər.  Redaktorları iki qrupa bölmək olar:

Birinci qrup (development editors) məqalənin yazilma prossesi boyunca onu ən mükəmməl hala salmaq üçün çalışır.

İkinci qrup (copy editors) isə sonda məqalələri gözdən keçirir və qrammatik səhvləri düzəldir. Bəzi redaktorlar hər ikisini də edə bilər. Əgər hər hansisa birini seçməlisinizsə, copy editorlara, yəni ikinci qrupa üstünlük verməyiniz tövsiyyə olunur.

Üçüncü qrup redaktorlar da mövcuddur. Yazarları və məqalələri bir araya gətirən bu redaktorları koordinator da adlandırmaq olar.

Kordinatorlar (coordinators)

Kordinatorlar məzmunların yoxlanılması, frilans (freelance) işçilərin işlərinə nəzarət edilməsini həyata keçirir. İdeal kordinatorlar idarətmə bacarığına sahib olmaqla yanaşı, həm də yaradıcıdırlar. Onlar insanlararası münasibətlərə və işin keyfiyyətinə önəm verirlər.

Komanda böyüdükcə necə dəyişəcək?

Bəzi müəssisələrin məzmun marketinqi vasitəsi ilə çatmaq istədikləri kritik oxucu kütləsinə çatana qədər komandalarına daha çox yazıçı və redaktor əlavə etməyə imkanları olur. Ancaq hər kəs bu qədər şanslı deyil. Bir çox şirkət (bəlkə də əksəriyyəti) frilans işçilər işə götürərək və ya məzmun istehsalını tamamilə xarici şirkətə verərək miqyaslarını genişləndirirlər.

Komandanızın böyüməsi tamamilə sizdən və mövcud şəraitdən asılıdır. Çox güman ki, ilk olaraq yazarlar işə alaraq başlayacaq, imkanınınız olduğu təqdirdə redaktorlar da əlavə edəcəksiniz. Prosesləri idarə edəcək birinə ehtiyac olduğunu hiss etdiyinizdə isə koordinatorlarla işləməyə başlaya bilərsiniz.

Autsorsinq (Outsourcing) Etməyin Faydası

Əgər uzun müddətli inkişaf tendensiyanızın necə olacağından əmin deyilsinizsə, frilanserlərin işə götürülməsi kifayət qədər ağıla batandır. Universiteti yenicə bitirmiş məzunlara və təcrübəçilərə etibar edə bilərsiniz. Unutmayın ki, məqalə yazmaq və redaktə etmək zamanla inkişaf edən bacarıqlardır.

Ancaq yaxşı bir mütəxəssis axtarırsınızsa, nəzərə alın ki, bir yazar sizi istifadə etdiyi ton və söz seçimləri ilə təəccübləndirməyi bacarmırsa, böyük ehtimalla auditoriyanızı da təəccübləndirə bilməyəycək.

Məzmun idarəetmə sisteminin (content management system- CMS) seçilməsi

Məzmun idarəetmə sistemi (CMS) ən yaxşı dostunuz və ya ən pis düşməniniz ola bilər. Hərçənd çox güman ki, ortaq məxrəcdə görüşəcəksiniz.

Birinci CMS-in nə olduğuna baxaq. CMS saytınızdakı məzmunu hazırlamaq, yayımlamaq və redaktə etmək üçün istifadə etdiyiniz interfeysdir. Ən çox istifadə edilən nümunə WordPressdir. Digərlərinə Drupal, Joomla və Magento daxildir. Bəzi saytlarda ümumiyyətlə CMS yoxdur, bəzilərində fərqli məqsədlər üçün birdən çox CMS var.

Məzmunu yeni bir CMS-ə keçirməyə qərar verdiyimiz zaman özümüzə verməli olduğumuz bəzi suallar bunlardır:

• Maraqlı tərəflər kimlərdir? Seçim prosesində hansı şöbələrin iştirak etməsi lazımdır?
• Saytımızın nə qədər hissəsi bu CMS tərəfindən idarə olunacaq?
• CMS-imizin hansı funksionallıqlara sahib olmasını istəyirik? Bu mövcud proqram təminatı ilə inteqrasiyaya qədər hər hansı bir şey ola bilər.
• Siyahıda nələr vacib və arzuolunandır? Bu prioritetlərinizi seçməyə və siyahınızı daraltmağa kömək edəcək.
• CMS neçə dəfə və hansı tezlikdə yenilənmə tələb edir? Bu necə həll ediləcək? Yeniləmələrin dəyəri nə qədərdir?
• CMS SEO ilə uyumludurmu? URL-lər SEO-ya uyğun gəlirmi? Başlıq etiketi və meta təsvir kimi SEO elementləri əlçatandırmı, yoxsa bunlar üçün bir proqramçımı lazımdır?
• Hansı media növləri dəstəklənir? Podkastlar etmək qərarına gəlsək, bu əlavə nələrsə tələb edəcəkmi?
• Nə qədər ödəyə bilərik?
• Yeni sistem nə qədər təlim tələb edəcək? Bu həm keçid üçün, həm də yeni işə qəbul olunanlar üçün vacibdir.
• Müştəri dəstəyi sisteminə nə qədər ehtiyac olacaq? Nə qədəri əlçatandır?
• Hansı şablonlar (templates) mövcuddur?
• CMS həlləri arasında keçid necə olacaq?

Bunların tək düzgün cavabı yoxdur, ancaq bu sualları cavablandırdıqdan sonrakomandanız və şirkətiniz üçün ən yaxşı həll yolunu tapmış olacaqsınız.

Təhlil Üçün Bir Struktur (framework) Qurun

Məzmun yaratmağa başlamazdan əvvəl etməli olduğunuz bir şey daha  var: təhlil üçün strukturunuzun olduğundan əmin olun. Google Analytics (və ya başqa bir analitik platformanın) vasitəsi ilə öz inkişaf dinamikanızı izləyə bilərsiniz.

Uğurun sizin üçün nə demək olduğunu və bu meyarlara cavab verdiyinizi necə ölçəcəyinizi təyin edin. İşlərin analitik tərəfini daha sonra keçəcəyik. Hələlik nəyi ölçəcəyinizi müəyyənləşdirmək kifayətdir.

Məsələn, "İlin ikinci yarısının sonuna qədər internetdə mövcud olan gəlinlik libaslarına dair ən əhatəli məzmunu yaradıb yayımlamaq" məqsədi üçün ehtimal ki, "tamamlanmış / tamamlanmamış" ikili ölçüsünü istifadə edəcəksiniz. Lakin hədəfiniz 1000 gəlin konsultasiyası almaq olsa, bu saya nə qədər yaxın olduğunuzu ölçə bilərsiniz.

Məzmununuzu qiymətləndirərkən başqa meyarları da ölçmək faydalıdır. Trafik, saytdakı vaxt (time on site), paylaşım sayı (shares), bounce rate və dönüşüm sayının (conversion rate) müqayisəli təhlili sizə olduqca əhatəli bir məlumat verə və gələcək strategiyanızı qurmağınıza kömək edə bilər.

Bu göstəriciləri doğru şəkildə başa düşmək çox vacibdir. Məsələn, trafikdə heyrətamiz bir artım əldə etmisiniz, lakin bounce rate də yüksəlib. Bu, məqlə başlıqlarınızın aldadıcı (click bait) olduğuna və ya oxucularınızın məzmununuzu bəyənmədiklərinə işarə ola bilər.

Tələsik bir nəticə çıxarmazdan əvvəl bütün detallara diqqətlə baxın.  Bir ton sosial paylaşım sizə məzmunun yaxşı olduğunu, ancaq oxucuların hara gedəcəyini bilmədiklərini söyləyə bilər. Bu, hər hansısa ara məzmuna ehtiyacınız olduğuna işarədir.  Məsələn, toy libaslarına dair məqalədən birbaşa dönüşüm gözləmək əvəzinə, toyunuzun planlaşdırılması ilə bağlı ikinci bir məqaləyə keçid vermək faydalı ola bilər. Bu ikinci məqalə gəlin konsultasiyaları almaq üçün daha təbii bir keçid rolunu oynayar.

Analizi məzmun marketinqinin ən əyləncəli hissəsi adlandıra bilərik, çünki o sizə müştərilərinizi öyrənməyə imkanı verir.

Bölüm 5.

Məzmunun ideyası

Yaxşı bir ideya istənilən məzmunun və ya layihənin özəyini təşkil edir. Məzmun ətrafındakı maraq və həyəcan sizi prosses boyunca ayaqda tutan və oxucularınızı məqalənizi paylaşmağa sövq edən əsas faktordur.

Zamanınızı və vaxtınızı əhəmiyyətsiz bir kontent ideası üzərində işləyərək xərcləmək sizin üçün həm resurs, həm də oxucu itkisinə səbəb ola bilər. Üstəlik menecerlərinizin sizin iflasa uğramış ideyalar üçün külli miqdarda vəsait xərclədiyinizi görməsi heç də xoşagələn hal olmaz. Etibarınızı, ən pis halda isə işinizi itirə bilərsiniz.

Yaxşı fikir irəli sürmək o qədər də çətin olmamalıdır. Oxucularınızın marağına səbəb olacaq fantastik bir idea isə böyük trafik və geri dönüşümlə nəticələnəcək.  

Sizə kömək etmək üçün bu məqalə aşağıdakıları əhatə edəcək:

• Fikirlərin qaynağı. İdeyalar haradan gəlir;
• Məzmunun yeniliyi (freshness);
• Darıxdırıcı sektorlar üçün ilhamverici fikirlər;
• Doğru ideyanı tanımaq;
• Hədəfləmə və dəyər təmin etmək.

Fikirlərin qaynağı. İdeyalar Haradan Gəlir?

Fikirlər ətrafımızdadır. Bəzən onları tapmaq üçün diqqətimizi cəmləməliyik. Bu taktikalar sizə və komandanıza yaxşı ideyalar tapmaqda kömək edəcək.

Addım 1. Svayp Qovluğu (Swipe File):
 

Əgər hələ də sizə ilham verən şəkillərin/ fikirlərin / yanaşmaların qovluğunu yaratmamısınızsa, elə indi başlamağın vaxtıdır. Belə qovluqlar “swipe file” adlanır və qarşılaşdığınız maraqlı, yeni ideyaları tapmaq üçün köməyi olacaq.  Sizə ilham verən fikirləri nəzərdən keçirmək beyin fırtınası (brainstorming) sessiyasından öncə də işinizə yaraya bilər.

Svayp fayl hər hansı bir formada ola bilər: e-poçt qovluğu, mobil tətbiq və ya fiziki qovluq. İdeyalarınızı toplamaq üçün Pinterest, Trello və Evernote kimi proqramlardan istifadə edə bilərsiniz. Musepeak və Mural.ly kimi mobil tətbiqlər isə sizə svayp fayllar üzərində işləmək üçün daha inkişaf etmiş seçimlər təqdim edir.

Addım 2. Uğurlu Beyin Fırtınası (Brainstorming) Sessiyaları:

Hər kəs beyin fırtınası (Brainstorming) edir, amma bunu düzgün şəkildə edənlər azdır. Unutmamalı olduğunuz ən önəmli faktor insanların fikirlərinə hörmətlə yanaşıb sorğulamamaqdır. Əks halda onlar öz kreativ ideyalarını irəli sürməkdən çəkinəcəklər.

İştirakçılar:

Yaxşı bir beyin fırtınası iki və ya daha çox şəxsin eyni məqsəd (mövzu) ətrafında fikir mübadiləsi aparması ilə baş tutur. İstədiyiniz qədər şəxs cəlb edə bilərsiniz; lakin, böyük qrupları (beş və ya daha çox) daha sonra hesabat verə biləcək kiçik komandalara ayırmaq daha effektiv olar.

Layihə ilə tanışlığı olmayan insanları beyin fırtınası sessiyasına cəlb etmək faydalı ola bilər, çünki onların əvvəlcədən düşünülmüş fikirləri yoxdur və daha kreativ yanaşa bilərlər. Digər komandaların üzvlərini də sessiyaya dəvət edin.

Bəzi insanlar yaxşı beyin fırtınaçısıdır, bəziləri isə başqa qabiliyyətlərə sahibdirlər. Doğru qarışığı tapmaq üçün müxtəlif beyin fırtınaları planlaşdırarkən qruplarınızı dəyişdirməkdən qorxmayın.

Parametrlər:

Beyin fırtınanızın başlanğıcında bir neçə həlledici parametrləri (auditoriyanızın sayı, layihənin həcmi və müddəti) qeyd edin, lakin otaqdakı yaradıcı düşüncəni məhdudlaşdırmadığınızdan əmin olun. Yaxşı moderator həm bütün vacib məhdudiyyətləri nəzərə ala, həm də beyin fırtınası ruhunu qoruya bilər.

Addım 3. Rəqib Araşdırması, onların istifadə etdiyi uğurlu taktikaları tapmaq

Çox güman ki, rəqiblərinizin dərc etdiyi məqalələri oxuyur, nəyin işləyib nəyin işləmədiyini gözdən keçirirsiniz. Bunu maksimum dərəcədə tez-tez edin. Bununla yanaşı, rəqiblərinizin üzərində işlədiyi proyektlərin pərdə arxası məqamlarını da araşdırmağa çalışın.

Tədqiqat zamanı aşağıdakı suallara cavab tapın:

• Trendlər nələrdir?
• Nələr keçid (backlink) alır?
• Ən çox trafik qazanan açar sözlər hansılardır?
• Sosial mediada kim kimi izləyir və nələr paylaşır?
• Ən yaxşı markalar hansı tip məzmunlar yazır?

İndi isə bu sualları necə araşdıracağımıza nəzər salaq.

Trendlər nələrdir?

Fikirinizi doğru açar sözlərə (keywords) yönəltdiyinizdən əmin olmaq üçün bu sözlərin bir neçə versiyasını “Google Trends”də yoxlayıb müqayisə edin. Rəqabəti nəzərə almaq şərti ilə daha çox axtarılan açar sözlərə önəm verin.

Nələr keçid (backlink) alır?

Rəqiblərinizin saytlarında hansı səhifələrin daha çox keçid (backlink) aldığını və bu linklərin kimlərdən gəldiyini görmək üçün “Open Site Explorer”lərdən istifadə edə bilərsiniz. Bu, hansı mövzuların tamaşaçılarınızın maraqları ilə səsləşə biləcəyinə dair informasiya verə bilər.

Ən çox trafik qazanan açar sözlər hansılardır?

Rəqiblərinizin ən çox hansı açar sözlər üzrə trafik aldığını və hansı səhifələrinin daha çox istinadlar aldığını nəzərdən keçirin. Bunun üçün “Similar Web”dən istifadə edə və ya Ahrefs vasitəsi ilə rəqiblərinizin ən çox uğur qazanan məqalələrinə baxa bilərsiniz. Məsələn, əgər kofe satırsınzsa və rəqibiniz üçün ən uğurlu açar söz “kofe respeti”dirsə, siz də bu mövzu ətrafında məqalələr yaza bilərsiniz.

Sosial mediada kim kimi izləyir və nələr paylaşır?

Rəqibinizin “Twitter”də kimi izlədiyini və kim tərəfindən izləndiyini analiz etmək üçün Followerwonk kimi proqramlardan istifadə edin.  Rəqib tvitlərini analiz edə, tamaşaçı retvitlərini və kimləri qeyd etdiklərini (mentions)  görə bilərsiniz. BuzzSumo hansı məzmunun sosial olaraq populyar olduğunu görmək üçün yaxşı bir platformdur. 

Rəqiblərinizin sosial media səylərini izləməyinizə kömək edə biləcək bir neçə digər vasitə RivalIQ və Chrome üçün Share Metric əlavəsidir (extension).

Ən yaxşı markalar hansı tip məzmunlar yazır?

Fresh Web Explorer və ya Google Alerts kimi bir vasitə vebdə markanız haqqında necə bəhs edildiyini (brand mentions), rəqiblərinizin diqqət çəkən məzmunlarını görməyə kömək edir. Bu, həm də keçid (backlink) imkanlarını tapmaq və insanların markanızla bağlı dediklərini öyrənmək üçün əla bir yoldur.

Bloqdan kənar rəqib araşdırması:

Analiz apararkən rəqiblərinizin digər məzmun növlərini də daxil etməyi unutmayın. E-poçtda rəqib araşdırmasını necə aparacağımıza nəzər salaq. İlk olaraq işləyən və işləməyən e-poçt nümunələrinə baxmaq üçün rəqiblərinizin bütün e-poçt kampaniyalarına abunə olun. Nəzərə alınacaq bəzi şeylər bunlardır: başlıq (subject line), uzunluq, ton, günün vaxtı və diqqətinizi cəlb edən hər şeyə fikir vermək lazımdır. Əlavə olaraq rəqiblərinizin saytını, tək səhifələrini (landing pages) eləcə də məhsul təsvirlərini (description) analiz etməyiniz faydalı ola bilər.

Məzmunun yeniliyi (freshness)

Bəzi şirkətlər məzmun marketinqi strategiyasını cari trend və ya aktual xəbərlərdən marketinq (newsjacking) məqsədi ilə istifadə etmək kimi anlayır, lakin xüsusən də yeni başlayırsınızsa, trendlər və uzun müddət yeni qalacaq məzmunlar arasında tarazlıq tapmalısınız.

Aktual kontentlər dərc etməyin bir yolu məzmunun nə vaxt yayımlanacağını və o zaman nələrin baş verəcəyini araşdırmaqdır. Məsələn, tətillər, böyük film festivalları, mövsümi dəyişikliklər, musiqi tədbirləri və sairə. Özünüzə sektorunuz üçün vacib olan hadisələrin təqvimini hazırlayın və gələn il baş verəcəklərə uyğun düşünün.

Darıxdırıcı sektorlar üçün ilham verici fikirlər

Bir çoxları moda / əyləncə aləmindən kənar olan hər hansı bir mövzuda (bankçılıq, hidrologiya, mühasibatlıq və sairə) yazmağı çətin hesab edir. Lakin, bu, doğru deyil. İstənilən mövzu ətrafında sizi maraqlandıran nələrsə tapmağa çalışın, çox güman ki, bu mövzular oxucularınızın da diqqətini çəkəcək.

Əgər ideyalarınızın tükəndiyini düşünürsünüzsə, beyin fırtınaları edin, auditoriyanızın oxuduğu kitabları oxuyun, izlədiyi filmlərə baxın, xəbərləri oxuyun və onların maraqlarını anlamağa çalışın.

Doğru ideyanı tanımaq

İndi sizin ideyalarla dolu bir qovluğunuz var və bu ideyaların içindən ən yaxşı namizədləri seçmək vaxtıdır. Ne edəcəksiniz:

1. Cansıxıcı, maraqsız olduğunu düşündüklərinizi silin;
2. Parametrlərinizə uyğun gəlməyən (məsələn, çox vaxt və ya büdcə tələb edən) ideyaları kənara qoyun. Ola bilsin ki, gələcəkdə işinizə yarayar;
3. Bəyəndiyiniz ideyaların siyahısını hazırlayın. Bu mərhələdə onları niyə bəyəndiyinizi əsaslandırmğa ehtiyac yoxdur;
4. Bu ideyaların sadəcə bir məzmun və ya ardıcıl məqalələr üçün yararlı olacağını aydınlaşdırın;
5. Maraqlı və təsirli fikirlərə üstünlük verin.

Bu parametrləri öz fikirlər siyahınıza tətbiq edərək üzərində işləyə biləcəyiniz bir və ya iki ideyanı seçə bilərsiniz.

Hədəfləmə və dəyər təmin etmək

Məzmun strategiyanızın bir hissəsi olaraq auditoriyanızı analiz edin. Bəzi hallarda ən başda oxucunuzun obrazını formalaşdırıb ona uyğun məzmun ideyaları axtara bilərsiniz. Bəzən isə maraqlı ideyaları bir araya topladıqdan sonra oxucularınızın bəyənəcəyini düşündüklərinizi seçə bilərsiniz. Auditoriya analizi daha öncə nəzər yetirdiyimiz rəqib analizinə bənzəyir. 

Müştəri prototipi:

Hədəf müştərilərinizi təmsil edən prototiplər yaradın. Bunun üçün demoqrafik məlumatlardan başlayaraq bəzi keyfiyyət və kəmiyyət araşdırmaları edə bilərsiniz. Hədəf auditoriyanızı analiz etmək istər məzmununuzun planlaşdırılma, istərsə də icrası prosesində işinizə yarayacaq.

Auditoriyanızın ehtiyaclarını anlamaq:

Oxucularınızın bir mövzu ilə maraqlandığını bilmək kifayət deyil. Məzmun marketinqinizin həqiqətən geri dönüşüm (conversion) almağa layiq olması üçün bir mövzu ilə maraqlanan oxucunun əslində nə istədiyini başa düşməlisiniz (araşdırma edir? Alış-veriş edir? və sairə). Müştəriyə dəstək xidməti (customer support service), sosial media və sual cavablar (Q&As) auditoriyanızı anlamaq üçün yaxşı addımlardır.

Təsadüfi bənzərliklər: 

Auditoriyanızın kim olduğunu və nələri axtara biləcəklərini bildikdən sonra onların maraqlarına uyğun məzmun tapmağın vaxtıdır. Təsadüfi bənzərliklər bunu etmək üçün əla bir yoldur. Bu yolda sizə üst-üstə düşən maraqları tapmağın faydası olacaq. Məsələn, kofe ilə maraqlanan müştərilərinizin bir qisminin yoqa ilə də maraqlandığını bilirsinizsə, buna uyğun məqalələr yazaraq onlarla dərin bağlar qura bilərsiniz. 

Məzmunu dəyərli edənlər:

İdeyalarınızı yoxlamaq üçün insanların məzmunda nəyə dəyər verdiyini düşünün. Buna aşağıdakılar daxildir.
 

• Unikal;
• Aktual;
• Faydalı;
• Tapılmayan, bənzərsiz;
• İstifadəçi yönümlü (UX);
• Paylaşılmağa dəyər.

İdeyalarınız bu meyarlara cavab vermirsə, düşünməyə davam edin.

Yeni ideyalar axtararkən düşünməyiniz lazım olan başqa bir şey isə internetin getdikcə məzmun materialları ilə dolmasıdır. “Worldometers”in məlumatına görə hər gün 2.5 milyondan çox bloq yazısı yayımlanır. Yəni məqaləniz diqqət çəkmək üçün olduqca ciddi rəqabətlə qarşı-qarşıyadır. Buna görə də məzmunun keyfiyyətinə maksimum dərəcədə önəm verin. 

Mükəmməl məzmun nədir?

1. “Mükəmməl video çəkmək” haqqında məzmun yazmaq yerinə, “Seçki namizədinin öz təbliğat videolarını necə qurmalıdır” ilə bağlı məzmun yaradaraq həmin dönəmdə aktual olan bir mövzu ilə əlaqələndirin.

2. Hər kəsin xəbərdar olduğu bir mövzu ilə bağlı xülasə yazmaqdansa, detallı məqalə yazmaq daha faydalı ola bilər.

3. Müəyyən auditoriya üçün nəzərdə tutulmuş. Məzmununuzu kiçik bir seqment üçün son dərəcə faydalı hala gətirin və sadiq oxucularınızın qəlbini qazanın.

4. Nə qədər çox sərmayə yatırsanız məzmununuzun o qədər uzun ömürlü olmasını istəyəcəksiniz. Bunu üçün keyfiyyətli məqalələr yazın və vaxtaşırı yeniləyin.

5. Şəxsiləşdirilmiş. Hamımız xüsusi olaraq bizimlə əlaqəli olan şeyləri sevirik. Bunun üçün müəyyən bir ərazi ilə bağlı məqalə yazmısınızsa, İP ünvanlar vasitəsi ilə həmin ərazidə yaşayan oxucularınızını hədəfləyin.

6. Standard məqalə şablonlarından uzaq. 1500 sözdən, bir neçə şəkildən, tətikləyən bir başlıqdan ibarət məzmun yazanlar çoxdur, siz daha yaxşısını edə bilərsiniz.

Ola bilsin ki, ideyalarınız bu parametrlərin hamısına uyğun gəlməyəcək. Ancaq başlanğıc üçün içlərindən ən yaxşısını seçə bilərsiniz.

Bölüm 6.

Məzmunun Yaradılması

Oxucularınızın diqqətini çəkən maraqlı bir ideya tapdınızsa, artıq məqaləni yazmaq zamanıdır. Əlbəttə ki, hamımız əvvəllər nələrsə yazmışıq, lakin məqalə yazmağa başlamazdan qabaq planlamaq və redaktə işləri üçün təqvim qurmaq sizə fayda verəcəkdir.

Redaktə Təqvimləri (Editorial Calendars)

Yaradıcı və planlı olmaq bir-birinə zidd yox, əksinə tamamlayıcıdır. Təqviminizin olması sizə həm yaradıcı düşünmə, həm də işlərinizin planlı getməsi, gecikmələrin olmaması baxımından kömək edəcək.

Ehtiyaclarınıza cavab verdiyi müddətdə təqviminizi qurmağın səhv və ya düz yolu yoxdur. Unutmayın ki, redaksiya təqvimi daim dəyişə biləcək sənəddir. Hər hansısa yeni bir məqalə ideyası ortaya çıxdıqda və ya bir yazarınız işdən ayrılmalı olduqda təqviminiz də dəyişməli olacaq.

Fərqli redaktə təqvimləri mövcuddur. Komandanızın ehtiyaclarına uyğun sadə və ya mürəkkəb versiyalı olanını seçə bilərsiniz. Bir qədər mürəkkəb strukturlu komandalar üçün təqviminizə kateqoriya, müəllif məlumatları, məzmun növlərinin adları, sosial tanıtım məlumatları və başqa detallar əlavə edə bilərsiniz. Excell və ya Google Sheet kimi köməkçi alətlərdən istifadə edərək öz ehtiyaclarınıza uyğun təqvimlər qurun və komanda üzvləriniz üçün əlçatan olduğundan əmin olun.

Təqvim məzmununuz üçün ideyanın tapılmasından tutmuş onun yazıya çevrilməsi, redaktə edilməsi və dərc edilməsinə qədər bütün mərhələləri özündə əks etdirə bilər. Əgər auditoriyanız bir neçə ölkəni əhatə edirsə, məzmun lokalizasiyası (content localization) da əlavə edə bilərsiniz.

Məzmun idarəçiliyi (Content Governance)

Kontent marketinqini diqqət mərkəzində və planda saxlamaq üçün redaktə təqvimindən əlavə məzmun idarəçiliyi lazımdır. İdarəetmə məzmunlarınız üçün kimin məsuliyyət daşıdığını göstərir:

Məzmunun performansını kim qiymətləndirir?

Köhnə məqalələri kim yeniləyir və ya silir?

Komandanın iş strukturunu kim optimallaşdırır?

CMS-inizi kim idarə edir?

Bütün bu suallar idarəetmənin əsas iki komponentinə aiddir: gündəlik idarəetmə və ümumi strategiya. Uzunmüddətli perspektivdə bir nəfərin bütün prosesə nəzarət etməsi daha əlverişlidir, lakin məsuliyyətlər komanda üzvləri arasında asanlıqla bölünə də bilər. 

Yazarlar tapmaq

Beləliklə təqviminiz və prosesin hər addımından məsul birisi var. İndi məzmunu kim yazacaq? Frilanserlərlə işləməyin faydalarına və bir müəllifdə nə axtarmalı olduğunuza daha öncə nəzər salmışdıq. Qonaq yazarlarla (guest writers) işləməyin də öz üstünlükləri var.  Bunlardan biri də tanınmış, öz oxucu kütləsi, izləyiciləri olan yazarlarla işləməyin yaratdığı dəyərdir. Bəzi sektorlarda qonaq yazarlar sırf keçid linkləri (backlinks) almaq üçün yazırlar. Lakin ödəniş edərək də bir yazardan istədiyinizin ən yaxşısını ala bilərsiniz. 

Məzmun yaradılmasına kömək edəcək vasitələr

İnternetin gözəl cəhətlərindən biri də hər gün yeni və maraqlı alətlərin, vasitələrin ortaya çıxmasıdır. Məzmun yaradılmasının istənilən mərhələsində aşağıdakılar köməyinizə çata bilər:

• Redaktə Təqvimi

Redaktə təqviminizi qurmaq üçün Excel və ya Google Docs istifadə edə bilərsiniz, lakin “Trello”nun istifadəçi yönümlülüyünü, məlumatları əlavə etmək və silməyin asanlığını daha çox bəyənəcəksiniz. Google Calendar da işinizə yaraya bilər.

• İdeya və tədqiqat

“BuiltVisible”ın Content Strategy Helper ilə hansı mövzuların trend olduğunu, auditoriyanızın nə ilə maraqlandığını araşdıra bilərsiniz. “Portent”in Title Maker-vasitəsi ilə isə açar sözlərinizi cəlbedici ideyalara çevirmək mümkündür. Bu sizə ən azından yeni bir bucaqdan baxmaq imkanı yaradacaq.

Survey Monkey və ya sevdiyiniz hər hansısa anket vasitəsi ilə auditoriyanızın məqalələriniz barədə nə düşündüyünü öyrənin. Eləcə də insanların yazılarınızla bağlı dediklərini dinləmək (social listening) üçün Mediatoolkit istifadə edə bilərsiniz. Unutmayın ki, sadə bir sosial sorğu da gözlənilməz nəticələr verə bilər. 

• Format

Məzmununuz təkcə sözlərdən ibarət olmalı deyil. Ekran görüntüləri və təqdimatlardan istifadə etməklə onu daha maraqlı hala sala bilərsiniz. Unutmayın ki, hər kəs oxumağı sevmir; auditoriyanızdan bəziləri vizual və ya interaktiv məzmunla daha çox maraqlanacaq, buna görə hər kəsi nəzərə almağa çalışın.

• İllüstrasiya

Müvafiq, bir-birini tamamlayan illüstrasiyalar fikirlərinizi mətnin heç vaxt edə bilməyəcəyi yollarla oxucunuza çatdırmğa kömək edəcək. Məzmunuza hər zaman vizual təsvirlər ilə başlaya bilərsiniz. Doğru şəkillər oxucuları düzgün düşüncəyə yönləndirə və məzmununuzu daha oxunaqlı edə bilər. Komandanızda qrafik dizayner olmasa belə məzmununuza şəkillər əlavə etmək elə də çətin deyil. Skitch ilə ekran görüntüsü çəkə və ya Pixlr vasitəsi ilə mövcud şəkilləri bəzəyə, dəyiştirə bilərsiniz. Xüsusi qrafiklər yaratmaq üçün “Canva”dan istifadə edə bilərsiniz. İnternetdə pulsuz stok şəkilləri tapmaq da çətin deyil (sadəcə müəllif hüquqlarını pozmadığınızdan əmin olun). Morgue File, Free Images və Flickr’s Creative Commons kimi vasitələr işinizə yarayacaq.

Statik qrafika ilə kifayətlənməyin. Giflər, anketlər, xəritələr və hətta interaktiv cədvəlləri yaratmağa kömək edəcək bir çox vasitələr var. Sadəcə istəyin və axtarın. 

Zamanınız olmasa belə yazmağa vaxt tapmaq

Məqalə yazmaq çox enerji tələb edir,  xüsusən də bunu yaxşı səviyyədə etmək istəyirsinizsə. Yazmaq üçün vaxt tapmağın ən yaxşı yolu hər bir layihəni kiçik hissələrə ayırmaqdır. Məsələn, bir bloq yazısı yazmağı bu addımlara bölmək olar:

• Tədqiqat;
• Planlama (outline);
• Yazmaq;
• Yenidən yoxlamaq və bitirmək;
• Redaktə və ya rəylər;
• Başlıq yazmaq (heading);
• Şəkli seçmək;
• SEO yoxlaması;
• Son redaktə.

Az vaxtınız varsa, tədqiqatınızı bitirdikdən sonra 15-30 dəqiqənizi outline yazmağa ayırın. Növbəti gün əlavə bir saat da ayırıb məqalənizi yazmağa çalışın. Beləcə bir neçə günə məqaləni tamamlamış olacaqsınız. Qalan mərhələlər bir qədər daha asan olacaq.

Kəmiyyət deyil, keyfiyyət

Bəzən az yazmaq çox yazmaqdan daha yaxşıdır. Bu, ayda bir dəfə bloq yazmanız üçün bir bəhanə deyil. “Təkərləri düzgün dəyişdirmək” mövzusunda yazmısınızsa və iki gün sonra yenidən “Bilməyənlər üçün təkər dəyişdirmə” məqaləsi dərc edirsinizsə, bu yanlışdır və strategiyanızı nəzərdən keçirməli olduğunuza işarədir.

Məsələ burasındadır ki, ilk təəssürat yaratmaq üçün heç vaxt ikinci bir şans əldə etməyəcəksiniz. Potensial müştərilər hazırda internetdə tam olaraq satdıqlarınızı axtarırlar. Tapdıqları isə açar sözlər, imla və qrammatik səhvlər ilə dolu müəyyən dərəcədə informativ bir məqalədirsə, bu heç də uğurlu olmaz. Axtarış motorları çox zaman bu cür məqalələri spam olaraq qeydə alır. 

Redaktə

Məzmununuza orijinal müəllifdən başqa biri tərəfindən ən azı bir dəfə düzəlişlərin (edit) edilməsi lazımdır. "Kontent komandasının qurulması" bölməsində redaktorların önəmindən bəhs etmişdik.

Çox kiçik bir komandanız varsa və ya tələsirsinizsə, redaktə mərhələsinin üzərindən keçmək istəyə bilərsiniz. Ancaq nəzərə alın ki, bu mərhələyə qoyulan sərmayə həm məqalənizi, həm də yazarın öz bacarıqlarını inkişaf etdirməsi  baxımından çox faydalıdır. Bir çox məzmun komandaları bir-birilərinin məqalələrinə düzəlişlər edib təkliflər verir. Digər təşkilatlar isə işlərini xüsusi bir redaktor tərəfindən aparmağa üstünlük verə bilər. İşinizə yaradığı müddətdə bunların heç biri yanlış yanaşma deyil. 

SEO-nun önəmi

Yaxşı xəbər budur ki, axtarış motorları təbii dili tanımaq və anlamaq baxımından getdikcə daha da təkmilləşir.  Yəni yaxşı yazı (bu açar sözləri dəfələrlə təkrarlamaqdansa, sinonimlərin istifadəsi də daxil olmaqla) sizə SEO baxımından fayda verəcək.

Bu səbəbdən məqalə yazdığınız və redaktə etdiyiniz zaman SEO-nu nəzərə almalı və aşağıda qeyd olunanlara diqqət etməlisiniz:

1. Başlıqda (title) açar sözdən istifadə edin;
2. Açar sözünüzü və ya uzun açar sözləri (long-tail keyword) H2-də istifadə edin;
3. Açar sözünüzün mətnin əsas (body) hissəsində ən azı bir dəfə, ən çox dörd dəfə istifadə olunduğundan əmin olun;
4. Təsvir alt mətnindən (image alt tag) açar sözlərdən istifadə edin. 

Dizayner və  İT mütəxəssisləri ilə işləmək

Hər dizayner və İT mütəxəssisi fərqlidir, buna görə də onlarla işləmək üçün standart  yoxdur. İş yoldaşlarınızın təcrübəsindən faydalanmağa çalışın.

Rəylər

Beyin fırtınası sessiyalarında olduğu kimi bu mərhələdə də komanda üzvlərinizdən nə düşündüklərini, nəyə üstünlük verdiklərini soruşmaq və onları dinləmək əhəmiyyətlidir. Əldə etdiyiniz bütün detalları müzakirə edin və dəyərləndirin.

Yoxlama

Nüsxəni dizaynerinizə və İT mütəxəssisinizə təhvil verdiyiniz zaman işiniz bitmir. Bəzən mətnlərin müəyyən hissələrində dəyişikliklər etməyə və son versiyanı yoxlamağa ehtiyac yaranır. Kopyalama prosesində baş verə biləcək səhvləri aradan qaldırmaq üçün bu çox vacibdir.

Bir ideya üçün nə vaxt mübarizə aparacağınızı bilin

Münaqişə əyləncəli deyil, amma bəzən lazım olur. Müzakirəyə nə qədər çox insan cəlb olunsa, orijinal fikir bir o qədər çox sorğulanır və bir o qədər də ziddiyyətli fikirlər ortaya çıxır. Bəzi fikirlər çox faydalıdır. Həmişə son məhsulun kimə məxsus olduğunu xatırlayın və doğru olan fikri müdafiyə etməyi bacarın.

Təbriklər! Artıq siz effektiv kontent yazmağa hazırsınız.

Kontent marketinq 3-cü hissədə görüşəcəyik!)